La matematica de l’istòria.

Suplement especial.

Plan gardat, 25 ans despús de la siá mòrt, la figura e l’òbra d’Alexandre Deulofeu restan malastrosament desmembradas. Per razons d’espaci pòdi pas ne far un recuèlh biografic e/o bibliografic; mas, aürosament, encara se pòdon trobar en las libreriás nombrosas referéncias de la siá òbra. Ara, vòli aprofeitar l’escasença per ressautar un aspècte que foguèt jamai considerat a l’ora de valorizar la tasca de Deulofeu. Me referissi a la siá capacitat excepcionala d’analisi politica sociala. Pòt èsser que la rason d’aqueste mesprètz siá deguda al fait que los precèptes de Deulofeu èran pas pro ortodòxes. Malgrat aquò, vesent ont nos mena l’ortodoxia, benlèu seriá l’ora de reivindicar la capacitat d’èsser original.

Ben lèu, en 1934, publicava lo sieu primièr assag politic-istoric, qu’aviá lo títol Catalunya i l’Europa futura (Catalonha e l’Euròpa futura), ont se metiá en evidéncia la siá particulara vision de la situacion geopolitica que viviá lo vièlh continent, a l’encòp que joslinhava la necessària tasca encaminada a desrevelhar del tot la consciéncia nacionala catalana. Una Catalonha pensada en lo plan europèu e mondial. Alara Deulofeu èra un joine valor politic en auça e lo meteis Rovira i Virgili dobtèt pas a far lo prefaci de l’òbra.

La brutala patacada que signifiquèt la Guèrra Civila obliga Deulofeu a s’exilhar. En un temps en qué los nívols dominavan lo païsatge, lo nòstre òme sabèt aprofeitar lo sieu malastre e, al mièg del caòs, de la guèrra, luènh de son ostal, en un temps sens referéncias, despús de ganhar qualques francs que li asseguran la subsisténcia, farà de causas que per quotidianas e normalas pòdon semblar frivòlas: va en bibliotècas publicas, legís, sosca, escriu e joga lo violon. Es lo trionf del soscament, e de còps pensi qu’aquò encara se li a pas perdonat.

Foguèt a Montpelhièr ont lo joine professor e farmacian dessenhèt amb precision matematica l’avenidor dels pòbles d’Euròpa. Foguèt alara quand convencèt Francesc Pujols qu’aquel còp los alemands ganharián pas, que lo sieu grand moment encara se deviá far esperar. Foguèt ailà ont anoncièt la futura davalada dels vièlhs Estats sorgits de la modernitat, Estats coma França e Anglatèrra, futurs vencidors de la conflagracion mondiala que tot bèl just se desvolopava. Cap dels dos subrevisquèt als presagis de Deulofeu. De la meteissa manièra que lo comunisme deviá pas subreviure a la desaparicion del gigant sovietic. E es que, coma disiá Deulofeu a la ciutat del rei Jaume I, lo comunisme èra pas lo problèma, èra pas causa de ren, sonque consequéncia.

Òc, la nòva Alemanha, ressorgida de los cendres de la guèrra, ocupa l’espaci que l’antic empèri laissèt en l’Euròpa Centrala e s’inventa una Euròpa que coincidís pel menut amb aquela qu’imaginèt Deulofeu, una granda confederacion de pòbles liures, ont Catalonha un altre còp deurà se constituir en lo catalisador espiritual de l’Euròpa futura.

E foguèt alara, en los jorns ecurs de l’exilh, quand concluguèt qu’èra en las terràs sòrres de l’Empordan e lo Roselhon on se devenguèt, despús un sòmi de sègles, lo revelh d’una nòva panta creadoira que deviá cristallizar en la nommada cultura romanica-gotica. Catalonha, tèrra de marca, aguèt pas besonh d’importar l’art romanic, senon tot çò contrari, e aital o reconeisson uèi erudits de la talha de Marcel Durliart e Pierre Bonassie. E ara fa cent ans naissiá Alexandre Deulofeu, patriarca del romanic e matematic de l’istòria.